Şehit Jandarma KOMANDO Bilal AKGÜN

Bizim ecdadımız kanının SON damlasına kadar VATANIMIZ, NAMUSUMUZ için canını verip... Bizlere bu kutsal vatanı emanet ettiyse, bu emaneti kanımız, canımız pahasına koruyacağız ötesi yok.!!
Şehit Jandarma KOMANDO 
~~ Bilal AKGÜN ~~

Kim demiş bittim

Kim demiş sustum Kim demiş bittim 

Çakalları görmek için pusuya çekildim.!!

http://komandoyuz.blogspot.com/

Yaş 20 Genç Bir Beden Şiir Sözleri - komando şiiri

Yaş 20 genç bir beden

Yaşamın en güzel anında kıpır kıpır hayat var kanında.

Dağlarda yankılanıyor sesi...

Onun herşeyi mavi beresi...

Ey kahraman komandom benim.

Sen tüm anaların dualarında.

Sen bu vatanın dağlarında...

Yaşıyor, yaşayacaksın.

Hatırlatıyor tüfeğin sana namusunu.

Sırt çantan arslan yelesini

Altındaki ter "Anadolu Yağmuru"nu

Gözlerindeki bakış yıkılmayan gururunu.

Mavi beren komando onurunu

Hatırlatıyor hatırlatıyor sana.

Ey Aslanım Ey Ahmedim Ey Mehmedim!

Unutmayacak unutmayacaksın...

Sana dua eden ananı babanı,

Bu kahraman vatanı,

Toprağın altında yatanı,

Mustafa Kemal Atanı,

Unutmayacaksın unutmayacaksın... 

Unutmayacaksın:

Sana duaa eden gelinlerin sarığını,

Bu vatana bağlılığını,

Ay yıldızın bayrağını

Sana mektup yazan sırdaşını,

Okulda okuyan gardaşını,

Şehit olan arkadaşını,

Unutmayacaksın unutmayacaksın...

Ey kahraman komandom benim!

Kahramanlığınla yaşa, kahramanlıığınla, 

Komando!...

http://komandoyuz.blogspot.com/

TSK Komando Fotoğrafları 14

http://komandoyuz.blogspot.com/

TSK Komando Fotoğrafları 13

http://komandoyuz.blogspot.com/

TSK Komando Fotoğrafları 12

http://komandoyuz.blogspot.com/

Çünkü Biz Komandoyuz - Facebook durum yazısı

biz denizci değiliz ki her limanda sevgilimiz olsun 
biz havacı değilizki uçan kuş slm versin 
BİZ KOMANDOYUZ KIZLARIN SEVDİĞİ 
HAİNLERİN KORKULU RÜYASIYIZ 
ÇÜNKÜ BİZ KOMANDOYUZ...........

KAHBEEE - Komando Şiiri

KAHBEEE 

Bu Vatan Satılırmı 

Türk Komandosuna Kurşun Sıkılırmı 

Söyle Ulan Kahbe Dölü 

Şehid'in Kanı Yerde Kalırmı...

http://komandoyuz.blogspot.com/

TSK Komando Fotoğrafları 11

http://komandoyuz.blogspot.com/

ŞIRNAKDA ASKERLİK - komando şiiri

ŞIRNAKDA ASKERLİK

Sen haftada üç kez banyo yaparken

Ben içmeye su bulamıyordum

Sen modayı takip ederken

Ben pkk izleri takip ediyordum

Sen istediğinde telefon ederken

Ben mektup yazmaya vakit bulamıyordum

Sen sıcak yemeği beğenmezken

Ben tarihi geçmiş konserve yiyordum

Sen boş silah ile nöbet tutarken

Ben mermi ağırlığından yürüyemiyordum

Sen hasretini masaya yazarken

Ben hasreimi zalim Gabar'a Cudi'ye Curaf'a Bester Dereler'e yazıyordum...

AĞLAMA ANAM - Komando Şiiri

AĞLAMA ANAM 

Asker oldum bileğim bükülmez 

kurşun yesem kanım dökülmez 

Şırnağın Kahrı çekilmez 

Oğlun asker diye ağlama anam.. 

Rüyamda gördüm ana kucağı 

Uyandım baktım asker ocağı 

Felek vurdu kalbime bıçağı 

Yoluma bakıpta ağlama anam.. 

Yapraksız dalda bülbül ötermi 

Komando askerin derdi bitermi 

15 ay saymakla bitermi  (12)

Beni düşünüpte ağlama anam... 

TSK Komando Fotoğrafları 10

http://komandoyuz.blogspot.com/

TSK Komando Fotoğrafları 9

http://komandoyuz.blogspot.com/

Dağcı komando - Komando Şiiri

Dağcı komando

Alışık olunmadık,kuşak kuşak kızıl sema
İnce bir tenefüs,şanlı bir seda arşın ardına
Kan deryası sancağın büyür destanlarında
Şehitliğin zirvesinden,azrailin kanatlarına

Kocaman yürekli amansız dağcı komando
Sermişsin pelerinini kuş bakışı ovalarına
Karda açan çiçeksin damla,damla kanınla
Ardında haber bekleyen yarin gözyaşları

Çileli dağların şahittir,sessiz şehadetlerine
Elinde pusat,söz verdin bölünmez kıyamete
Durmaz ki dağcı komando,dağlardır mekanı
Vurursun Allahın aşkı için,sürüsüyle domuzları

Türk tarihinin verdiği emanettir,süpesiz vatan
Celaleddin harezimşah atan gibi savunmalısın
Koca ordular,silahlar önemsizdir vuruşmalarda
İmanla büyür elbet,her Türkün komandosuda

Erkan Kayserili

TSK Komando Fotoğrafları 8

http://komandoyuz.blogspot.com/

KOMANDO OLMAK ONURUMDUR , Komado Şiiri

KOMANDO OLMAK ONURUMDUR

Olur ya, bir çatışmada ölürsem,
Arkamdan yas tutmayın.
Bırakın toprağımda rahat içinde yatayım.
Bedenimden komandomu çıkarmayın,
Onlar benim onurumdur,
Ölünce kefenim olacak...
Başımdan mavi beremi çıkarmayın,
O benim şanım,şerefim olacak...
Ayağımdan botlarımı çıkarmayın,
Onlar nice yollar aşacak,
Şehit olursam Sırat köprüsünden geçecek...
Elimden tüfeğimi almayın,
O benim mezarıma sembol olacak...
Yaramın kanını silmeyin,
Ahirette hesabı sorulacak...
Göğsümden kör kurşunu çıkarmayın,
O benim madalyam olacak...

Jandarma Komando Onbaşı Zekeriya Gülyaman

Bu şiir, Hakkari - Çukurca - Üzümlü Jandarma Sınır Karakolu'nda görevliyken 

12 Aralık 1993 günü saat 21.00 sıralarında bölücü eşkiya ile yapılan silahlı çatışmada kahramanca çarpışarak şehit düşen Mustafa oğlu, Sakarya 1972 doğumlu 

Jandarma Komando Onbaşı Zekeriya Gülyaman'ın (1972/4) 

şahsi eşyaları içerisinden çıkmıştır.

TSK Komando Fotoğrafları 7

http://komandoyuz.blogspot.com/

TSK Komando Fotoğrafları 6

http://komandoyuz.blogspot.com/

TSK Komando Fotoğrafları 5

http://komandoyuz.blogspot.com/

TSK Komando Fotoğrafları 4

http://komandoyuz.blogspot.com/

TSK Komando Fotoğrafları 3

http://komandoyuz.blogspot.com/

TSK Komando Fotoğrafları 2

http://komandoyuz.blogspot.com/

TSK Komando Fotoğrafları

http://komandoyuz.blogspot.com/

Komando Sözleri

Daglara çizmisler resmimi KOMANDO koymuslar ismimi.

Güçlüyüz cesuruz hazırız KOMANDOYUZ.

Denizci degilizki her limanda sevgilimiz olsun havacı degilizki uçankuslar yarimiz olsun biz KOMANDOYUZ eskıyalar korksun.

Dagların etegine eskıyanın alnına kızların kalbine ben KOMANDO yazacagim.

Sarısın esmer fark etmez KOMANDOLAR affetmez.

Korkusuzdur dagların efesi titretir haini KOMANDONUN sesi madalya gibi duruyor baSında kahramanlık timsali beresi.

Havada karada denizde her yerde KOMANDO.



Kader çizgimsin avuçlarımda, sen okyanuslar ötesi, tuzlu suların gökkuşağı keşfedilmemiş bir ada'nın çiçeğisin...

Uğruna ölmekse eğer seni yaşatmak, bin defa ölürüm de adına leke sürdürmem. Gururdur, namustur bayrak ve sancak, Aksa da kanım korkma; haini güldürmem!

Korkusuzdur dağların efesi, titretir haini kaplanların sesi, madalya gibi duruyor başında, kahramanlık timsali, BORDO BERESİ

Dağlara atarız puzu haram oldu gece uykusu komandoya bir yudum su vermezmisin kakkarii kızı sırıl sırıl suyun akısı belınede bağlamıs al nakısı komandonn bır bakısı yetmezmı sana baskale kızı

Dağlara çizmişler resmimi komando koymuşlar ismimi, belki birgün geri dönemem diye göndermisler sana resmimi. Dağlarda çiçekler solduğu zaman, göklere bulutlar dolduğu zaman, yağmurlar sel olup aktığı zaman inanki bir tanem ben ağlıyorum.

Daglarin tepesine, eskiyanin alnina, kizlarin kalbine olumsuz komando yazacağım.

Herkesin bittigi yerde,vatanımın üstüne bir umut gunesi gibi komandolar doğacak

Arkadaşlar güzel katkılarınızı bekliyoruz.

SAKARYA FIRAT DIZISI TURK ASKERI, KOMANDO ANDI

SAKARYA FIRAT DIZISI TURK ASKERI, 
KOMANDO AND I, 
HERSEY VATAN ICIN ZAP SUYU ,
 HER TURK ASKER DOGAR, KOMANDOLAR, 
TURKIYE, EGIL KULAK VER CEDDINE 
TURK E KEFEN GIYDIRMEK HANGI ITIN HADDINE

BEN TÜRK KOMANDOSUYUM 
HER YERDE BEN VARIM 
KARADA-HAVADA-DENİZDE
HAKKARİDE-ŞIRNAKTA-MARDİNDE
YÜKSEKOVADA-DARGEÇİTTE
CİZREDE-TUNCELİDE



BİZ KORKU NEDİR BİLMEYİZ
BİZ DAĞLARIN ERLERİYİZ

TÜRK SİLAHLI KUVVETLERİ İÇ HİZMET KANUNU 6. sayfa

  II - ORDU EVLERİ VE ASKERİ GAZİNOLAR

    Madde 99 - Silahlı Kuvvetler mensupları arasında tesanüdü artırmak mesleki ve kültürel inkişaflara, sosyal ve moral ihtiyaçları temin gayesi ile büyük garnizonlarda (Tümen ve eşidi askeri kurumlar ile daha büyük kıta ve kurumların, Deniz ve Havada eşitlerinin bulunduğu) ordu evleri kurulabilir.

    Bu yerlerde astsubaylar için de birer ordu evi kurulabilir.
    Daha küçük birlik ve kurumların bulundukları yerlerde subay ve astsubaylar için birer askeri gazino teşkil edilebilir.
    Ayrıca kışlalarda subay, astsubay ve erler için birer kışla gazinosu tesis edilir.
    Madde 100 - Ordu evleri, askeri gazinoları ve kışla gazinoları askeri bina olup askeri mahal vasıf ve mahiyetini haizdir.
    Madde 101 - Ordu evlerinin (Askeri gazino ve kışla gazinoları dahil) sermayeleri:
    a) İşletme gelirlerinden,
    b) Üye aidatından,
    c) Teberrüattan,
    d) Milli Savunma Bakanlığı bütçesinden konulacak ödeneklerden teşekkül eder.
    Madde 102 - a) (Değişik bent: 04/07/1988 - KHK - 336/1 md.; Aynen Kabul: 07/02/1990 - 3612/43 md.) Ordu evlerinin kadro, kuruluş, idare, murakabe ve muhasebeleri ile işletme şekilleri ve müştemilatı yapılacak bir yönetmelik ile tesbit ve tayin olunur.
    b) (Değişik bent: 22/11/1990 - 3683/6 md.) Orduevleri, askeri gazino, kışla gazinoları ve askeri müzelerden elde edilen gelirler, bu yerlerin yenilenmesine ve yeniden inşasına veya idamesi ile modern hale getirilmesine ve kitaplıkların tesis ve zenginleştirilmesine sarf olunur.
    Madde 103 - Ordu evleri ve müştemilatı 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 7 nci maddesinin 18 inci fıkrası gereğince Kurumlar Vergisinden, Bina ve Gelir vergilerinden muaf olup mezkur maddedeki (Ordu evleri) tabirine askeri gazino ve kışla gazinoları ile bunların nizamnamede gösterilen her türlü müştemilatı dahildir.
    Madde 104 - (Değişik madde: 22/11/1990 - 3683/7 md.)
    Orduevleri, askeri gazino, kışla gazinoları, askeri müzeler ve bunların yönetmelikte gösterilecek her türlü müştemilatı, sarfiyat ve muameleleri bakımından 1050 sayılı Muhasebei Umumiye Kanunu ile 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine ve Sayıştayın vize ve denetimine tabi değildir.
    III - DİNLENME KAMPLARI VE KARŞILAMA EKİPLERİ
    Madde 105 - a) Subay, askeri memur ve astsubaylarla ailelerinin dinlenme ve moral ihtiyaçlarını temin maksadiyle elverişli yer ve mevsimlerde subay ve astsubaylar için ayrı ayrı dinlenme kampları tesis edilebilir.
    b) (Değişik fıkra: 15/06/2005-5365 S.K./4.mad) Bu kampların ne zaman ve nerede açılacağı ve devam süresi; Millî Savunma Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı veya Sahil Güvenlik Komutanlığınca belirlenir.
    c) Kampların tesis ve işletilmesinde, askeri nakil vasıtaları ile çadır, yatak ve karyola gibi askeri malzemeden istifade edilebilir.
    d) Kampların tesisi, işletmesi ve personelin istifade şekli hususlarına ait teferruat hükümleri talimatnamede düzenlenir.
    e) Bir garnizona tayin edilerek gelen subay, askeri memur ve astsubayları karşılamak ve yerleştirmek gayesiyle ekipler kurulur.
    Bu ekipler gelen personelin lojmanlara yerleştirilmesini veya o mahalde boş olduğu tesbit edilen meskenlere girebilmelerini temin ederler.
    IV - ASKERİ KANTİNLER
    Madde 106 - a) Her kışlada askerlerin çeşitli ve zaruri ihtiyaçlarının daha ucuz ve kolaylıkla sağlanmasını temin maksadiyle bir kantin kurulur.
    b) Kantinlerin gelirleri, teşkil, idare, murakabe, işletme ve kontrol şekilleri talimatname ile tesbit olunur.
    c) Kantinlerin işletilmesinden elde edilen kar kışla kumandanının emriyle, ödeneği olmıyan veya ödeneği olup da kafi gelmiyen zaruri ve resmi işlere sarf olunur.
    d) Askeri kantinler hakkında da 103 ve 104 üncü madde hükümleri tatbik olunur.
    V - BAKIM VE ONARIM TESİSLERİNDEN İSTİFADE
    Madde 107 - a) Subay, askeri memur ve astsubaylar, bütün masrafları kendilerine ait olmak üzere ordu pazarları ve ordu evleri tesislerinde her türlü şahsi eşya ve vasıtalarının bakım, onarım ve imalini yaptırabilirler.
    b) Bu yerlerden faydalanmanın usul ve şekli talimatnamede gösterilir.
    VI - ASKERİ NAKİL VASITALARINDAN İSTİFADE
    Madde 108 - Subay, askeri memur ve astsubaylar ile aileleri aşağıdaki hallerde askeri kara ve deniz nakil vasıtalarından faydalanabilirler:
    a) Mesaiye geliş ve gidiş için ihdas edilecek servis vasıtalarından,
    b) Şehir içi ev eşyası ve mahrukat nakline tahsis edilecek vasıtalardan,
    c) Uzak garnizonlarda oturanların kendileri ve ailelerinin şehirle irtibatlarının temini ve çocuklarının okula götürülüp getirilmesi için ihdas edilecek servis vasıtalarından,
    d) Umumi vasıtaların işlemediği garnizon ve kıtalara tayin edilen subay, askeri memur ve astsubayların zati eşyaları ile ailesi efradı ve kendisi umumi vasıtanın en son gittiği yerden vazife mahalline kadar askeri vasıta ile götürülür ve getirilir.
    e) (Ek bent: 23/06/1976 - 2016/1 md.) Acilen sevki gereken hasta ve cenaze nakilleri için tahsis edilecek vasıtalardan,
    (Ek fıkra: 23/06/1976 - 2016/1 md.) Savaşta ve olağanüstü hallerde, izinli personel ve hizmetin gerektirdiği diğer işlerde görevlendirilecek personel ile sivil moral ekipleri, harekat bölgesine ve harekatla ilgili diğer garnizonlara gidiş ve dönüşlerinde kara, deniz ve hava ulaştırma araçlarından yararlandırılabilirler.
    (Ek fıkra: 23/06/1976 - 2016/1 md.) Barışta olağanüstü hallerde, Genelkurmay Başkanının emri ile önemli kişiler veya görev ve hizmetler için hava ulaştırma araçları tahsis edilebilir.
    Yukarıdaki maksatlar için nakil vasıtalarının tahsisi ve bunlardan istifade şekli talimatname ile tesbit olunur.
    VII - SİVİL NAKİL VASITALARINDAN TENZİLATLI İSTİFADE
    Madde 109 - Subay, askeri memur ve astsubaylar resmi elbiseli oldukları veya sivil elbiseli iken hüviyet kartlarını ibraz ettikleri takdirde Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları ve Denizcilik Bankası nakil vasıtalarında tenzilatlı olarak seyahat ederler.
    Erbaş ve erler şehirlerarası seyahatlerde izin belgesi göstermek suretiyle tenzilatlardan faydalanırlar. Şehiriçi seyahatlerde tenzilat için izin belgesi aranmaz.
    Sevk muhtırası ile yapılacak seyahatler tam ücrete tabidir.
    P MERASİM
    Madde 110 - Askeri merasimler; Askeri Merasim ve Protokol Talimatnamesi esaslarına göre yapılır.
    R HARB ESİRLERİ VE MÜLTECİLER
    Madde 111 - Harb esirleri hakkında 6020 ve mülteciler hakkında da 4104 sayılı kanun hükümleri tatbik olunur.
    S TABİİ AFETLERDE YARDIM
    Madde 112 - Yer sarsıntısı, yangın, su basması, yer kayması, kaya düşmesi, çığ ve benzeri tabii afetler zuhurunda 7269 sayılı kanun ve ekleri hükümleri dahilinde hareket olunur.
    T ASKERİ ÖĞRENCİLER
    Madde 113 - a) (Değişik fıkra: 28/05/2003 - 4861 S.K./19. md.) Astsubay meslek yüksek okulları, fakülte ve yüksek okullar ile harp okullarında okuyan askeri öğrenciler ile astsubay nasbedilmek üzere temel askerlik eğitimine tabi tutulan adaylar, 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu ve 353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanununun uygulaması bakımından askerlik yükümlülüğü altına girmiş sayılır ve diğer askerlere uygulanan hükümler bunlara da aynen uygulanır.
    b) (Değişik fıkra: 28/05/2003 - 4861 S.K./19. md.) Bütün askeri öğrenciler, subaylara; astsubay hazırlama ve astsubay meslek yüksek okulu öğrencileri ile astsubay nasbedilmek üzere temel askerlik eğitimine tabi tutulan adaylar, aynı zamanda astsubaylara karşı ast durumunda olup, askeri öğrencilerin, belirtilen hallerin dışında, gerek kendi aralarında gerekse erbaş ve erlere karşı astlık ve üstlük ilişkileri yoktur.
    c) Lise, ortaokul ve eşidi okullar askeri öğrencileri; bu kanunun 14 üncü maddesinin asta tahmil ettiği vazifeleri aynen yapmaya mecburdurlar. Hilafına hareket edenler diğer askerlerin tabi olduğu cezai müeyyidelere tabidirler.
    d) Bütün askeri öğrencilerin yalnız kendileri bu kanunun (G) bölümünde belirtilen sağlık işleri ile ilgili hükümlerden ve şehiriçi ve şehirlerarası seyahatten emsali sivil talebeler gibi tenzilatlı tarifeden istifade ederler. (J) bölümünde gösterilen hükümler dahilinde nöbet hizmetlerine sokulabilirler.
    Madde 114 - Bu Kanunun yukarda gösterilen esasları da göz önünde tutularak, askeri öğrenciler hakkında tatbik şekli talimatnamede ayrıca teferruatlı olarak gösterilir.
    Askeri öğrenciler diğer hususlarda kendi okul talimatlarına tabidirler.
    U SİLAHLI KUVVETLERDE ÇALIŞAN SİVİL PERSONEL
    Madde 115 - Silahlı Kuvvetlerde çalışan sivil memur, müstahdem, müteferrik müstahdem ve gündelikçi sivil personel bu kanunun askerlere tahmil ettiği sorumluluk ve hizmetlerin ifası bakımından:
    a) Amir vazifesi alanlar; maiyetindeki bütün askeri ve sivil personele hizmetin icabettirdiği emirleri verebilir. Ceza vermek salahiyetleri yoktur. Maiyetin cezalandırılması icabeden hallerde en yakın askeri amire müracaat edilir.
    b) Bütün sivil personel emrinde çalıştıkları askeri amirlere karşı ast durumunda olup bu kanunun 14 üncü maddesinin asta tahmil ettiği vazifeleri aynen yapmaya mecburdurlar. Hilafına hareket edenler askerlerin tabi olduğu cezai müeyyidelere tabi olurlar.
    Madde 116 - Sivil personelin, bu kanunun askerlere tanıdığı hak ve salahiyetlerden faydalanmaları ve mükellefiyetleri yerine getirmeleri aşağıdaki esaslar dahilinde olur:
    a) Bu kanunun müracat ve şikayet bölümlerinde gösterilen usul, hak ve kayıtlara aynen tabidirler.
    b) Bu kanunun 33 üncü maddesinde gösterilen izin hakkındaki hükümlere aynen riayetle mükellef olup senelik izinleri hususi kanunlardaki esaslara göre tayin ve tanzim olunur.
    c) (Değişik bent: 22/11/1990 - 3683/9 md.;Değişik bend: 15/06/2005-5365 S.K./5.mad) Hastalık ve vefat hâllerinde Devlet memurları hakkında 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümleri uygulanır. Bununla birlikte, Devlet memurları ve bakmakla yükümlü olduğu aile fertleri; bunlardan harp ve vazife malûlü olanlar ile bakmakla yükümlü bulundukları aile fertleri; harp ve vazife malûllüğünü gerektiren nedenlerden dolayı vefat edenlerden aylığa müstahak dul ve yetimleri; bu Kanunun 66 ncı maddesinin (a) ve (b) fıkraları ile 67 nci maddesi ve 69 uncu maddesinin (d) bendi hükümlerinden de aynen istifade ederler. Bu maddenin tatbikatında aile fertleri tabiri içinde gösterilen eş, usul, füru, erkek ve kız kardeşler, evlat edinen ve evlatlıklar ile üvey çocuklardır.
    d) Sivil personel Silahlı Kuvvetlerde gördükleri hizmetlerin hususiyetleri göz önüne alınarak bu kanunun 77 nci maddesi gereğince nöbet hizmetlerine sokulabilirler.
    e) Sivil personelin yalnız kendileri ordu pazarları ve askeri kantinlerden aynen ve askerler gibi, askeri nakil vasıtalarından ise bu kanunun 108 inci maddesi hükmünden faydalanabilirler.
    f) (Değişik bent: 22/11/1990 - 3683/9 md.) Sivil personelin görevdeki kıyafetleri, Kıyafet Yönetmeliğinde gösterilir.
    g) (Ek bent: 22/11/1990 - 3683/9 md.) Milli Savunma Bakanlığı ile Türk Silahlı Kuvvetleri kadrolarında veya kadro açıklamalar bölümünde özel nitelikli olarak gösterilen görev yerlerine atanan sivil memurlar Türk Silahlı Kuvvetleri sosyal tesislerinden görevlendirildikleri kadro derecesindeki subaylar gibi istifade ederler. Bu statüdeki sivil memurlar ile askeri personel arasındaki protokol münasebetlerinin düzenlenmesinde de aynı esas uygulanır.
    Madde 117 - Bu kanunun yukarıda gösterilen esasları da gözönünde tutularak Silahlı Kuvvetlerde çalışan sivil personel hakkında tatbik şekli talimatnamede ayrıca teferruatlı olarak gösterilir.
    Madde 118 - Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce muhtelif kanunlarda geçen erat tabiri "erbaş ve er" olarak değiştirilmiştir.
    Madde 119 - 2771 sayılı Ordu Dahili Hizmet Kanunu ile tadil ve ekleri ve 285O sayılı Kanunla tadil edilen 1111 sayılı Askerlik Kanununun 1 inci maddesinin son fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.
    Madde 120 - Bu kanunda mevcudolan hükümlerin Kara, Deniz ve Hava Kuvvetlerinde, barış ve savaşta ve düşman karşısında tatbik şekli Milli Savunma Bakanlığınca hazırlanacak talimatname ile ayrıca tayin ve tafsil olunur.
    Ek Madde 1 - (Ek madde: 10/03/2011-6191 S.K./10.md)
    Sözleşmeli Erbaş ve Er Kanunu kapsamında istihdam edilen sözleşmeli erbaş ve erlere, bu Kanunun erbaş ve erlere ilişkin hükümleri aynen uygulanır.
    Madde 121 - Bu Kanunun sağlık işlerine ait 57 - 70 inci madde hükümleri 1 Mart 1961 tarihinde diğer hükümleri yapılacak talimatname ile birlikte 27 Mayıs 1961 tarihinde yürürlüğe girer.
    Madde 122 - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
    KANUNA İŞLENEMEYEN HÜKÜMLER
    Geçici Madde - İlgili kanunlarında tüzükle düzenlenmesi öngörülmekle birlikte bu Kanun ile yönetmelik şeklinde tanzimi uygun bulunan hususlarla ilgili olarak çıkarılması gereken yönetmelikler yürürlüğe girinceye kadar mevcut hükümlerin uygulanmasına devam olunur.
    Madde 10 - Asker kişilerle ilgili olup diğer kanunlarda geçen "Kıyafet Kararnamesi" ibaresi, "Kıyafet Yönetmeliği" şeklinde değiştirilmiştir.
    Madde 4 - 211 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanununun 68 inci maddesinin (a) fıkrası, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu 209 uncu maddesinin 2 nci fıkrası ve 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununun Geçici 139 uncu maddesinin 2 nci fıkrası hükümleri dikkate alınarak, yurt içinde tedavilerinin mümkün bulunmadığına karar verilenlerin tedavi amacıyla yurt dışına gönderilmesine ve bunlardan yurt dışı tedavi giderlerinin %10 u oranında katılım payı alınmasına ve söz konusu hükümlerin uygulanmasına yönelik usul ve esaslar bu Kanunun yayımı tarihini müteakip altı ay içinde Milli Savunma Bakanlığı, İç İşleri Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı ve Devlet Personel Başkanlığının görüşleri alınmak suretiyle Maliye Bakanlığınca hazırlanacak ve Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe konulacak ve yönetmelikle tespit edilir.
    Geçici Madde 1 - 11/04/2002 tarihli ve 4752 sayılı Astsubay Meslek Yüksek Okulları Kanununa göre kurulacak astsubay meslek yüksek okullarının ilk mezunları astsubay nasıp edilinceye kadar geçecek süre içerisinde kuvvet komutanlıkları veya Jandarma Genel Komutanlığı tarafından ihtiyaç duyulacak astsubaylar, bu Kanunla yapılan değişikliklerden önceki mevzuat hükümlerine göre temin edilebilir.

    Geçici Madde 1 - Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce uzun süreli tedavi gerektiren hastalıklar nedeniyle okulları ile ilişikleri kesilen askerî öğrencilerin tedavileri hakkında da 70 inci maddenin ikinci fıkrası hükümleri uygulanır.

TÜRK SİLAHLI KUVVETLERİ İÇ HİZMET KANUNU 5. sayfa

 H HAYVANLARA AİT BAKIM VE HİZMETLER

    Madde 71 - Hayvanların bakımı, barındırılması, yedirilmesi ve sağlığı dikkatle temin edilecek önemli bir vazifedir. Bunlar talimatnamesine tevfikan yapılır.
    Madde 72 - Hastalanan hayvanlar derhal kıta veya kurum veteriner hekimine bildirilir. Askeri veteriner hekim bulunmıyan yerlerde hasta hayvanların muayene ve tedavisi Hükümet veteriner hekimleri tarafından yapılır. Bu da yoksa serbest sivil veteriner hekim temin edilir.
    Madde 73 - Subayların zati binekleri askeri veteriner hekimler tarafından parasız olarak muayene ve tedavi edilir. Bunların gerek hayvan hastanelerinde ve gerekse sivil veteriner hekimler tarafından tedavi edilmeleri halinde yem, ilaç, yer ve malzeme masrafları Milli Savunma Bakanlığı bütçesinden ödenir.
    İ RÜTBE SAHİPLERİNİN VAZİFELERİ
    Madde 74 - Hangi rütbe sahibinin hangi birlik ve askeri kurumda ne gibi vazife alacağı kadrolarda tesbit edilir.
    Madde 75 - Her rütbe sahibi, kanunların, nizamların ve amirlerin kendisine tahmil ettiği bütün hizmet ve vazifeleri öğrenmeye, vazifeli olduğu yerlerde öğretmeye ve bu hizmet ve vazifeleri eksiksiz yapmaya ve takibederek yaptırmaya ve daima ve her yerde disiplini tesis ve muhafazaya ve maiyetini yetiştirmeye ve astın şahsi teşebbüsünü inkişaf ettirmeye ve kendisine teslim olunan silah, araç, gereç ve sair bütün askeri eşyayı, yapıları ve ağaçları ve hayvanatı korumaya memur ve mecburdur.
    Her rütbe sahibinin bu maddeye göre vazifeleri de talimatname ile gösterilir.
    J ASKERLİKTE NÖBET HİZMETLERİ
    I - GENEL
    Madde 76 - Nöbet; askerlikteki müşterek hizmetlerin yapılmasını ve devamını sağlamak maksadı ile bu hizmetlerin belli bir sıra ve süre ile subay, askeri memur, astsubay, askeri öğrenci, erbaş ve erler ile Silahlı Kuvvetler Teşkilatı içinde vazifeli olan bilumum sivil şahıslar tarafından yapılmasıdır.
    Nöbetçi: Nöbet hizmetinin yapılması için görevlendirilen şahıstır.
    Madde 77 - Kıtalarda, karargahlarda ve askeri kurumlarda nöbet hizmetine tabi tutulacak personelin kimler olacağı, nöbet hizmetlerinin yapılış tarzı ile şekli ve nöbetçilere ait vazifeler talimatname ile tayin ve tesbit olunur.
    II- KARAKOL, KARAKOL NÖBETÇİSİ VE DEVRİYE
    Madde 78 - a) Karakol: Hazarda ve seferde emniyet, muhafaza disiplin ve gözetleme maksatları ile konulan ve bir amir emrinde bulunan silahlı bir kısım askerdir.
    b) Karakol nöbetçisi: Aynı maksatlarla bir karakoldan veya her hangi bir suretle çıkarılan ve bir yere konulan ve belli bir talimatı ve mıntıkası bulunan silahlı tek veya çift er veya erbaşlardır.
    c) Devriye: Hazar ve seferde aynı maksatlarla muayyen bir mıntıkada gezerek vazife gören çift veya daha ziyade silahlı askerdir.
    Madde 79 - a) Her bir askeri kıta ve kıtası bulunan karargah ve askeri kurumlar nerede bulunursa bulunsun subay veya astsubay kumandasında bir nizam karakolu çıkarmaya mecburdurlar.
    Bu nizam karakolunun vazifesi yakın emniyet, gözetleme, muhafaza ve disiplindir. Bunun kuvveti çıkaracağı devriye ve karakol nöbetçilerinin adedine göre hesabolunur.
    Uzak emniyet ileri karakollara aittir.
    Nizam karakol personeli seferi teçhizatlı ve silahlı bulunur.
    b) Eğer bir kışlada, konakta veya ordugahta başka başka sınıflardan birlikler bulunuyorsa nizam karakol vazifesi kumandanın tertibi üzerine münavebe ile yapılır.
    Kıtası olmıyan karargah ve askeri kurumların karakol nöbetçi ve devriyeleri o mevkideki en yakın nizam karakolundan temin olunur.
    III - KARAKOL, KARAKOL NÖBETÇİSİ VE DEVRİYELERİN MUVAKKAT YAKALAMA SALAHİYETLERİ
    Madde 80 - Karakol hizmetinde bulunan subay, astsubay, erbaş ve erler ile karakol nöbetçi ve devriyeleri kendi mıntakaları dahilinde asker ve sivil her şahsı aşağıda gösterilen hallerde muvakketen yakalıyabilirler:
    a) Adli takibat maksadı ile: Bir cürüm işlerken veya bir cürmü işledikten sonra kovalanırken her şahsı,
    b) Muhafaza ve emniyet maksadı ile:
    1. Kendi muhafazaları altına tevdi edilmiş olan insanlarla eşyanın himayesi için muvakkaten yakalanması zaruri görülen şahsı.
    2. Karakola, karakol nöbetçisine ve devriyelere karşı tecavüz eden veya müessir fiil yapan, hakaret eden bir şahsın bu fiillere devamının men'i ancak muvakkat yakalanması ile kabil olduğu takdirde bu şahsı.
    c) Disiplin maksadı ile: İzinsiz kıtası haricinde rastlanan veyahut himayesi için yakalanması lüzumlu görülen askerleri.
    Madde 81 - Karakol, karakol nöbetçileri ve devriyeler 80 inci maddede zikredilen hallerde karakol amirinin ve bağlı bulundukları kıta, karargah ve askeri kurumun nöbetçi amirinin emri ile de askeri ve sivil şahısları muvakkaten yakalarlar.
    Madde 82 - Muvakkat yakalamak, şahsın vücudu üzerine el koymak veya silahla dokunmak ve muvakkat yakalandığının kendisine söylenmesi ile yapılır.
    Muvakkat yakalanan kaçmaya teşebbüs ettiği takdirde silah kullanılacağı hemen bildirilir. Ve üzerinden silah vesair aletler de alınır.
    Muvakkat yakalananlar adli takibatı mucip bir sebep varsa salahiyetli askeri veya adli makamlara teslim olunur. Aksi takdirde nihayet muvakkat yakalandığının ertesi günü serbest bırakılır.
    K HAZIR KITA
    Madde 83 - Hal ve vaziyetin icabettirdiği zamanlarda her kışla konak ve ordugah da derhal kullanılmak üzere ayrıca bir hazır kıta bulundurulur.
    Bunun kuvveti ve çıkarılacağı zamanlar talimatnamede zikredilen esaslar dahilinde düzenlenir.
    Madde 84 - Hazır kıta gece dahi seferi teçhizatlı silahlı ve giyimli olarak harekete hazır bulunur. Bu kıtanın nöbetle uyku uyuyup uyuyamıyacağı çıkaran kumandanca emredilir.
    Madde 85 - Fevkalade hallerde bütün kuvvet dahi hazır kıta halinde bulundurulur.
    L ASAYİŞİN TEMİNİ İÇİN ASKERİN NASIL KULLANILACAĞI VE ÖRFİ İDARE
    Madde 86 - Asayişi temin için Silahlı Kuvvetlerin nasıl kullanılacağı ve örfi idare ilanı halinde askerlerin vazife ve salahiyetleri hususi kanunlar hükümlerine göre yürütülür.
    M ASKERLERİN SİLAH KULLANMA YETKİLERİ
    Madde 87 - (Değişik madde: 25/04/1972 - 1582/1 md.)
    Askerler karakol, karakol nöbetçisi, devriye, nakliyat muhafazası hizmetlerinde veya asayişi temin için görevlendirildiklerinde aşağıda gösterilen hallerde silah kullanmaya yetkilidirler.
    I - Silah kullanmasını gerektiren haller
    a) Bu hizmetlerden birini yaparken müessir bir fiil ile taarruza uğranıldığı veya müeesir bir fiil veya tehlikeli bir tehdit ile bu hizmetlerle yapılmasına mukavemet edildiği takdirde bu taarruz ve mukavemetleri gidermek için,
    b) Bir taarruz veya mukavemete hazırlanan ve silahını veya mukavemete elverişli bir aleti bırakmaya davet edildiği halde, bu davete derhal itaat etmiyen veyahut bıraktığı silahı veya aleti tekrar eline almaya davranan veya alan kimseyi itaate zorlamak için,
    c) Bu kanunun 80 ve 81 inci maddeleri gereğince muvakkaten yakalanan bir şahsın veyahut muhafaza ve sevki kendisine tevdi edilmiş olan bir tutuklunun veya hükümlünün kaçması veya kaçmaya teşebbüs etmesi ve verilecek dur emrini dinlemediği görüldüğünde başka türlü ele geçirilmesi kabil olmadığı takdirde yakalanması için,
    d) Kendi muhafazasına tevdi edilmiş olan insan ve her türlü eşyaya karşı vukubulan taarruzu defetmek için,
    e) Bu maddede sayılan görevleri yapan askerlere karşı, sözle yapılan sataşma veya hareketlerin bertaraf edilmesi sırasında mukavemet, taarruz, müessir fiil veya tehlikeli bir tehditle karşılaşıldığında bu halleri gidermek için.
    II - Silah kullanma derecesi
    Bu maddede yazılı hizmetlerin yapılması sırasında silah kullanılması için başkaca bir çare kalmaması veya zaruret olması şarttır.
    1. Şahıs veya topluluk silahsız ise; mukavemet, taarruz, müessir fiil veya tehdidin derecesine göre asayiş hizmeti ile görevli birlik komutanı gerekli uyarmayı yaparak silah kullanılacağını ihtar eder. Bu ihtara itaat edilmezse bunu sağlıyacak dereceden başlamak üzere silah kullanılır.
    2. Şahıs veya topluluk silahlı veya taarruzun önemli derecede etkili kılacak şekilde aletleri taşıyorsa, silah veya aletlerin bırakılması ihtar olunur. Tecavüz taarruz veya mukavemet buna rağmen devam ederse itaati sağlıyacak dereceden başlamak üzere silah kullanılır.
    III - Silah kullanma tarzı
    1. Silah çeşitlerine göre etkili olabilecek şekilde kullanılır. Önce kesici ve dürtücü silahlar ile ateşli silahlar hedefe tevcih edilir, sonra ateşli silahların dipçik ve kabzaları kullanılır, daha sonra kesici ve dürtücü ve ateşli silahlar bilfiil kullanılır.
    2. Silah kullanmak mutlaka ateş etmek değildir. Ateş etmek son çaredir. Önce havaya ihtar ateşi yapılır. Sonra ayağa doğru ateş edilir, mukavemet veya taarruza veyahut tehlikeli bir tehdide varan mukavemet hali devam ederse, hedef gözetilmeksizin ateş edilir.
    IV - Ateş emri ve kendiliğinden ateş etmek
    1. Ateş etmek bilhassa bunun için emir verilmiş olmasına bağlıdır.
    2. Ateş emri verilmemiş olsa dahi her asker silahını kullanabilir. Ancak silahını kullanılacağı zamanın ve kullanma derece ve tarzının tayini her olayın cereyan ettiği haller ve şartlar göz önünde tutularak silahını kullanacak asker tarafından bizzat takdir olunur.
    V - Ateş emri vermeye yetkili makamlar
    1. Bu maddede yazılı görevleri yapmak için birliğe görev veren üst komutan olay yerinde bulunuyorsa sözle ateş emri vermeye yetkilidir. Komutan, bu emri yazı ile teyit eder.
    2. Asayişe memur edilen kuvvetlerin olay yerinde bulunan birlik komutanı veya asayişe memur edilen birliğin parçalarına komuta eden en küçük komutan ve amirler dahi önceden emir verilmemiş olsa bile sözle ateş emri vermeye yetkilidir.
    VI - Sorumluluk
    Her olayın cereyan ettiği haller ve şartlar göz önünde tutulmak kaydiyle bu madde hükümlerine göre silahını kullanan askere ve silah kullanma emrini veren birlik komutanına sorumluluk yüklenemez.
    VII - Soruşturma usulü ve adli yardım
    (Ek fıkra: 22/11/1990 - 3683/5 md.) Silah kullanmak zorunda kalan asker kişiler hakkında, hazırlık soruşturması Askeri Savcı, Cumhuriyet Savcısı veya yardımcıları tarafından yapılır. Haklarında dava açılan sanık asker kişiler duruşmadan vareste tutulabilir. Olayın mahiyetine ve kusurun derecesine göre sanığın mensup olduğu Bakanlıkça durumu uygun görülenlerin vekalet verdiği avukatın ücreti, bu bakanlıkların bütçesine konulacak ödenekten karşılanır. Avukat tutma ve avukatlık ücretinin ödeme usul ve esasları, Milli Savunma ve İçişleri bakanlıklarınca bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
    Madde 88 - (Değişik madde: 25/04/1972 - 1582/1 md.)
    Silah kullanma yetkisini haiz bulunan her asker veya silah kullanma emrini vermeye yetkili her komutan kanunun tayin etmiş olduğu müsaadeleri yerinde ve zamanında kullanmaz veya silahlarından tamamiyle istifade etmezse fiilin mahiyetine göre cezalandırılır.
    Madde 89 - 87 nci maddede gösterilen hallerden başka hizmete ait bir vazifeyi yaparken maruz kaldığı bir mukavemeti bertaraf etmek veyahut askere veya askeri eşyaya karşı yapılan bir tecavüze karşı koymak için silah kullanmak zarureti hasıl olursa, her asker silah kullanmaya salahiyetli ve vazifelidir.
    Madde 90 - 87 ve 89 uncu maddelerde gösterilen hallerden başka her asker meşru müdafaa halinde silah kullanmaya salahiyettardır.
    N ASKERİ İNZİBAT KUVVETLERİNİN VAZİFE, TEŞKİL VE YETKİLERİ
    Madde 91 - a) Garnizonlarda askeri disiplinin muhafazası, önleyici zabıta ve adliye vazifeleri ile askeri trafik vazifeleri garnizon kumandanlarına aittir.
    Garnizon kumandanları yukarıda gösterilen vazifeleri merkez kumandanlıkları marifetiyle yürütür.
    Merkez kumandanlıkları; büyük garnizonlarda kadrolarla tesbit ve teşkil olunur. Diğer garnizonlarda garnizon kumandanları rütbece kendisinden bir veya nihayet iki derece ast olan bir subayı merkez kumandanı olarak tayin ve tavzif edebilir. Merkez kumandanlığı teşkiline lüzum görülmiyen küçük garnizonlarda buna ait vazifeler, garnizon kumandanı tarafından tayin edilecek bir inzibat subayı veya astsubayı buna da imkan olmıyan hallerde bizzat garnizon kumandanı tarafından yapılır.
    b) Merkez kumandanlığı kadro ile tesbit ve teşkil edilmediği ahvalde; garnizon dahilindeki kıta ve askeri müesseselerin miktarı, şehrin genişliği ve vazifelerin ehemmiyeti gözönüne alınarak kafi miktarda subay, astsubay, erbaş ve erler merkez kumandanı veya inzibat subayı veya astsubayın emrine verilir ve bunlara inzibat kuvveti denilir.
    Askeri inzibat kuvveti mensupları Silahlı Kuvvetler Kıyafet Kararnamesinde tesbit edilen hususi işareti taşırlar.
    Madde 92 - a) Askeri inzibat erbaş ve erleri vazife esnasında diğer erbaş ve erlere karşı karakol sıfatını ve karakolların kanuni salahiyet ve mesuliyetlerini haizdirler.
    b) (Değişik bend: 28/05/2003 - 4861 S.K./18. md.) Fakülte ve yüksek okul öğrencileri ile harp okulu öğrencilerine subaylar gibi; astsubay hazırlama ve astsubay meslek yüksek okulu öğrencileri ile astsubay nasbedilmek üzere temel askerlik eğitimine tabi tutulanlara astsubaylar gibi muamele olunur.
    c) Subay ve askeri memurlarla astsubaylar hakkında askeri inzibat vazifeleri; ancak üst veya kendi rütbelerindeki inzibat subay ve astsubayları tarafından yapılabilir.
    0 mahalde salahiyetli bir inzibat subayı veya astsubayı mevcut değilse vakaya şahit olan üst veya aynı rütbedeki her subay, askeri memur veya astsubay müdahaleye ve inzibat vazifesini ifaya mecburdur.
    Ancak ağır cezayı müstelzim meşhut cürüm halinde subayları, askeri memurları ve astsubayları dahi yakalamaya askeri inzibatlar, polisler, jandarmalar ve herkes mezundur.
    Bu takdirde dahi suçlu askerler duruma göre ya salahiyetli askeri inzibat memuru gelinceye kadar vaka mahallinde tutulur veya en yakın askeri inzibat karakoluna, yoksa askeri makamlara teslim edilir. Bundan sonra yapılacak hazırlık tahkikatında salahiyetli inzibat memuru veya mevcut askeri makamın tayin edeceği bir subay bulunur.
    Madde 93 - Üniformalı veya sivil elbiseli subay, askeri memur ve astsubaylar ağır cezalı cürümler dışındaki suçları işledikleri takdirde polis veya jandarma kuvvetleri tarafından en yakın askeri makama veya inzibat karakoluna davet edilir. Askeri şahıs bu daveti kabule mecburdur.
    Bu şahıslara ait hazırlık tahkikatı bizzat C. Müddeiumumileri veya salahiyetli askeri adli hakimler tarafından yürütülür ve tahkikat tamamlanıncaya kadar askeri makamlarca nezaret altında tutulurlar.
    Madde 94 - Her hangi bir vakada askeri inzibatların kuvveti kafi gelmediği takdirde en yakın askeri kıtadan asker celbolunur. Acele ve tehirinde tehlike melhuz olan hallerde en yakın polis ve jandarma kuvvetlerine de müracaat olunur. Askeri inzibatlar tarafından vaki olacak yardım talepleri üzerine polis ve jandarmalar tarafından yardımda bulunulacağı gibi polis ve jandarmalar tarafından vaki olacak yardım talepleri de askeri inzibatlarca yerine getirilir.
    Madde 95 - İnzibat er ve erbaşları diğer er ve erbaşlara, inzibat subay ve astsubayları aynı veya ast rütbedeki bütün subay, askeri memur ve astsubaylarla er ve erbaşlara ve bütün askeri inzibatlar sivil şahıslara karşı aşağıda gösterilen hallerde muvakkat yakalama salahiyetini haizdir.
    a) Bu kanunun 80 inci maddesinde gösterilen hallerde,
    b) Askeri disiplini bozan hallerde,
    c) Adli bir vazifenin yerine getirilmesi hallerinde,
    d) Vazifelerini ifa esnasında veya vazifelerinden dolayı tecavüz veya hakarete maruz kaldıkları takdirde;
    Yukarıdaki hallerde muvakkat yakalananlar hakkında da bu kanunun 82 nci maddesi son fıkrası hükmü gereğince işlem yapılır.
    Madde 96 - Askeri inzibatlar vazifeli bulundukları zamanda bu kanunun 87, 88 ve 89 uncu maddelerinde (Ve her türlü ahvalde de 90 ıncı maddesinde) zikredilen silah kullanma salahiyetlerini haizdirler.
    Madde 97 - Askeri inzibatların askeri disiplini muhafaza, önleyici zabıta ve adliye vazifeleri ile askeri trafik vazifeleri talimatname ve talimatlarla gösterilir.
    O SOSYAL HİZMETLER
    I - ORDU PAZARLARI
    Madde 98 - Türk Silahlı Kuvvetleri mensuplarının çeşitli ihtiyaçlarını elverişli şartlarla temin etmek maksadiyle hususi kanunlara göre teşkil edilecek ordu pazarları kurulur.
    (Ek fıkra: 29/11/1984 - KHK 243/38 md.) Tü rk Silahlı Kuvvetleri personeli için lüzum ve ihtiyaç görülen yerlerde çocuk bakımevleri ve sosyal tesisler kurulabilir.

    (Ek fıkra: 29/11/1984 - KHK 243/38 md.) Bunların kuruluş ve işletme esas ve usulleri yönetmelikle düzenlenir.